Virus gây bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 lây lan khi dịch nhầy hay dịch tiết đường hô hấp chứa virus xâm nhập cơ thể chúng ta từ mắt, mũi, họng qua giọt bắn khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc thông qua bàn tay chạm vào những vật dụng trung gian chứa virus rồi đưa lên mặt. Vì vậy, “Bàn tay không an toàn” cũng chính là “công cụ” phổ biến nhất khiến virus lây lan từ người này sang người khác. Do đó, chặn đứng con đường virus xâm nhập vào cơ thể bằng việc rửa tay thường xuyên và sạch sẽ là hết sức quan trọng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ một động tác rửa tay sạch đã làm giảm tới 35% khả năng lây truyền vi khuẩn. Trước tình hình đại dịch COVID-19, Bộ Y tế cũng khuyến cáo thường xuyên rửa tay với xà phòng/xà bông/dung dịch rửa tay nhanh và nước sạch hoặc dung dịch rửa tay có cồn là biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả giúp hạn chế khả năng lây lan dịch bệnh.
Theo thống kê, tỷ lệ Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) chiếm khoảng 5- 10% ở các nước phát triển và 15- 20% ở các nước đang phát triển. Hậu quả của nhiễm khuẩn bệnh viện đối với người bệnh đó là: tăng tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong, tăng ngày điều trị, tăng chi phí điều trị và tăng sự kháng thuốc của vi sinh vật. Nhiễm khuẩn bệnh viện và hiện tượng kháng thuốc kháng sinh đã và đang là thách thức các hệ thống y tế trên thế giới. Có nhiều yếu tố gây ảnh hưởng NKBV như: môi trường ô nhiễm, bệnh truyền nhiễm, xử lý dụng cụ, các thủ thuật xâm lấn nhưng ô nhiễm bàn tay của nhân viên y tế (NVYT) là 1 mắt xích quan trọng trong dây chuyền NKBV.
Có nhiều phương thức lây truyền nhiễm khuẩn bệnh viện, tuy nhiên sự lây truyền qua bàn tay nhân viên y tế là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Nhiều nghiên cứu cũng khẳng định vệ sinh tay với dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn là biện pháp quan trọng nhất để dự phòng sự lây truyền tác nhân gây bệnh trong các cơ sở y tế.
Trong tình hình đại dịch hoành hành trên toàn thế giới như hiện nay, một trong những biện pháp đơn giản, kinh tế, dễ thực hiện, nhưng lại rất quan trọng và hiệu quả để phòng tránh virus lây lan là rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, dung dịch cồn y tế chứa ít nhất 60% cồn, hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn. WHO khuyến cáo người dân rửa tay thường xuyên với xà bông/xà phòng/nước rửa tay… có thể giảm được 44% sự lây truyền các bệnh hô hấp.
Đối với tất cả mỗi người dân, để phòng ngừa lây nhiễm COVID-19, chúng ta cần rửa tay vào những thời điểm sau:
Sau khi trở về từ nơi công cộng: Những nơi công cộng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro do tiếp xúc với nhiều người, cầm nắm vào nhiều vật dụng chung. Trước và sau khi ăn uống: Vi khuẩn có thể xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp hay miệng, vì vậy cần rửa tay đúng cách trước khi ăn để tránh virus đi trực tiếp vào cơ thể và sau khi ăn để giữ đôi tay luôn sạch sẽ nếu có cầm, chạm vào thức ăn. Sau khi đi vệ sinh: Nhà vệ sinh là nơi chứa rất nhiều vi khuẩn gây bệnh và một số nghiên cứu mới đây cảnh báo SARS-CoV-2 có thể lây nhiễm qua đường phân. Vì vậy, rửa tay đúng cách sau khi đi vệ sinh là rất cần thiết.
Ngoài ra, trước khi chuẩn bị thức ăn, điều trị vết thương, chạm vào người bệnh và sau khi xì mũi, ho, hắt hơi, chạm vào động vật và vật nuôi, thay tã lót cho em bé hoặc giúp trẻ đi vệ sinh, xử lý rác thải… cũng cần rửa tay đúng cách để kịp thời loại bỏ virus, vi khuẩn.
Các thời điểm vệ sinh tay thường quy đối với NVYT:
- Trước khi tiếp xúc trực tiếp với mỗi người bệnh
- Trước khi thực hiện mỗi thủ thuật sạch/vô khuẩn
- Ngay sau mỗi khi tiếp xúc với máu, dịch cơ thể
- Sau khi tiếp xúc trực tiếp với mỗi người bệnh
- Sau tiếp xúc với bề mặt đồ dùng, vật dụng trong buồng bệnh.
Các bước vệ sinh tay thường quy:
- Bước 1: Chà 2 lòng bàn tay vào nhau.
- Bước 2: Chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại.
- Bước 3: Chà 2 lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh các ngón tay vào các kẽ ngón.
- Bước 4: Chà mu các ngón tay này lên lòng bàn tay kia và ngược lại (mu tay để khum khớp với lòng bàn tay).
- Bước 5: Chà ngón cái của bàn tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại (lòng bàn tay ôm lấy ngón cái).
- Bước 6: Chà các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại.
Qua đây, Hội đồng Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện đa khoa thành phố Hà Tĩnh kêu gọi tất cả các nhân viên y tế và cả người bệnh, người nhà người bệnh hiểu rõ mục đích, tầm quan trọng của vệ sinh tay thường quy, tuân thủ đúng các thời điểm và các bước vệ sinh tay thường quy nhằm hạn chế tối đa những hậu quả của nhiễm khuẩn bệnh viện liên quan đến bàn tay và ngăn chặn sự lan truyền vi sinh vật gây bệnh, đặc biệt là phòng ngừa lây nhiễm Covid-19.